دارو و درمان گیاهی برای چربی خون بالا
سطح بالای چربی یا کلسترول خون میتواند باعث عوارضی مانند آترواسکلروز (سفت و شکسته شدن عروق)، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و عروقی، افزایش شانس ابتلا به سکته مغزی، کبد چرب و... شود.
بیماری افزایش چربی خون یا هیپرلیپیدمی است که از سال ها قبل به عنوان یکی از عوامل موثر در تنگی عروق مغز و اندام ها شناخته شده است. چند عامل باعث تنگی عروق می شوند؛ از جمله سیگار، استرس، فشارخون بالا، چربی خون بالا، دیابت، کمبود فعالیت فیزیکی و برخی دیگر از عواملی که اخیرا مطرح شده اند مثل «پروتئین سی واکنشی» (CRP)، همان پروتئینی که میزان آن هنگام التهاب بدن در خون بالا می رود. لیپوپروتئین A نیز پروتئین دیگری است که در بررسی های اپیدمیولوژیک برای بروز بیماری تصلب شرائین اندازه گیری می شود. یکی از مهم ترین عوامل تنگی عروقی مغز و اندام ها، چربی خون است که سن و سال نمی شناسد؛ زمانی که در جنگ ویتنام، جوانان ۲۰ ساله آمریکایی را کالبدشکافی می کردند، مشاهده شد در عروق کرونر قلب آنها رسوب چربی وجود دارد، بنابراین چربی ها از سنین پایین و بعد از بلوغ به تدریج در دیواره عروق شروع به ته نشین شدن و رسوب می کنند و باعث ایجاد پلاک هایی به نام آتروما یا آترواسکلروزیس (تصلب شرائین) می شوند. درمان گیاهی چربی خون یکی از روش های درمانی جهت کنترل و کاهش چربی خون، . درمان گیاهی چربی خون است. اکثر گیاهان دارویی به دلیل عوارض کمی که دارند بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
داروهای گیاهی ضد چربی خون
رعایت رژیم غذایی، استفاده از درمانهای جایگزین، مصرف گیاهان دارویی و میوهجات علاوه بر کاهش هزینههای درمان نتایج رضایتبخشی در عوارض افزایشی چربی خون بالا در بسیاری از جوامع داشته است. باید توجه داشت که تمایل به مصرف گیاهان دارویی کاهشدهنده چربی خون در اکثر جوامع حتی در کشورهای پیشرفته نیز به طور گستردهای عمومیت یافته است.مصرف این گیاهان به خصوص زمانی که درمانهای رایج قادر به کنترل بیماری نباشند چشمگیر میباشد.
اگرچه مصرف خودسرانه گیاهان دارویی توسط بیماران مبتلا به چربی خون بالا شاید موجب بهبود بیماری شود، ولی احتمال تداخل دارویی با داروهای رایج وجود دارد و به دلیل آنکه مصرف آن نامنظم و با دوز نامشخص و متغیر است، ممکن است موجب اختلال در کنترل بیماری شود. لذا در صورت تمایل به استفاده حتماً باید پزشک معالج را در جریان قرار داد. در این بازنگری نقش گیاهان دارویی رایج در پیشگیری و کاهش چربی خون بالا و احتمال سمیت و تداخلات دارویی آنها بررسی می شود.
از جمله گیاهان مؤثر بر کاهش چربی خون عبارتند از:
- آویشن: دمکرده آویشن که از دیدگاه طب سنتی ایران دفعکننده رطوبت و بلغم از بدن است، از این گیاه دارویی به عنوان دارو گیاهی برای چربی خون نیز استفاده می شود.
- خرفه: مصرف خرفه به صورت خام یا پخته موجب کاهش چربی خون و رفع التهاب بدن میشود و یک داروی کاهش چربی خون محسوب می شود. در پزشکی طب سنتی ایران از خرفه برای رفع لاغری، رفع تشنگی و تقویت کننده قوای جسمانی استفاده میشود. خرفه تصفیه کننده خون، تببر و مُدر «ادرارآور» است همچنین این گیاه صفراآور، ضد اسکوربوت و کمبود ویتامین C است. میتوان از گیاه تازه خرفه به میزان 5 تا صد گرم روزی سه بار استفاده کرد که اثرات خوبی را بر بدن میگذارد. از گیاه دارویی خرفه میتوان به صورت استعمال خارجی برای رفع سوختگی، رفع میخچه، رفع دمل و جوش استفاده کرد.
- سیر: دربین گیاهان، سیر بیشترین قدرت را در کاهش کلسترول و تریگلیسرید خون دارد و یکی از مؤثرترین داروهای گیاهی چربی خون است. بیش از صد صنعت داروسازی در دنیا از سیر، فرآوردههای دارویی تهیه کردهاند. سیر علاوه بر کاهش کلسترول و تریگلیسرید، خاصیت ضد میکروبی و ضد ویروسی دارد و فشارخون و قند خون را کاهش میدهد و خون را رقیق میکند. البته سیر تازه از سیر پخته بهتر اثر میکند. اثر سیر ترشی نیز مانند سیر تازه است. میوه زیتون و روغن آن هم کلسترول را کاهش میدهد. سالهاست مشخص شده است که روغن زیتون چربی خون را کاهش میدهد.
- تخم شوید: در داروخانه ها دارویی بنام آنتوم موجود است که به صورت قرص است و حاوی شاه تره، کاسنی و شوید میباشد. این دارو یک داروی گیاهی چربی خون و برای کاهش آن بسیار مؤثر است. این دارو که بیشترین ماده مۆثر آن شوید است، طبیعت گرم دارد. شوید، در کسانی که ترش میکنند و سوزش سردل دارند خیلی مۆثر است. همچنین زیاد کننده شیر و لاغر کننده است. پایین آورنده چربی خون نیز هست.
- چای پور (Puer) یکی از معروفترین انواع چای چینی است که دارای خواص بسیار قوی کاهنده چربی و کلسترول است.
- خار مریم (Silybum Marianum L): خار مریم یکی از گیاهان دارویی برای چربی خون است. عصارۀ بذر گیاه داروئی خار مریم به سیلی مارین معروف است. سیلی مارین داروی گیاهی با خواص محافظت كبدی دارای تركیبات متعددی از جمله فلاوونوییدها با خواص آنتیاكسیدانی، تثبیت غشای سلولی و افزایش گلوتاتیون خون میباشد كه تأثیرات مثبت آن در بهبود بیماریهای متعدد از جمله افزایش چربی خون در مطالعات آزمایشگاهی گزارش شده است .
- شنبلیله: شنبلیله در طب سنتی در بیماریهایی مانند دیابت، كلسترول بالا، یبوست، برونشیت، سوء هاضمه و مشكلات كلیوی تجویز میگردد.
مطالعات انجام شده بر روی حیوانات آزمایشگاهی و بررسیهای بالینی نشان میدهد كه این گیاه میزان قند خون را در افراد دیابتی كاهش داده و سطح كلسترول را نیز پایین میآورد. مشابه سایر مواد غذایی دارای فیبر زیاد، ممكن است جهت یبوست نیز مفید باشد.
تنها اثر جانبی این گیاه ایجاد اختلالات گوارشی خفیف در صورت مصرف زیاد آن است. عصارۀ حاصل از بذر شنبلیله ایجاد اثر تحریكی روی رحم خوكچههای هندی نموده است به همین دلیل زنان باردار بهتر است از مصرف آن پرهیز نموده و در صورت تمایل باید مقدار 5 گرم در روز و تحت نظر پزشك این دارو را مصرف نمایند. - سه نوع نوشیدنی کاهشدهنده فشار خون، کلسترول و تریگلیسرید، شامل آب گوجهفرنگی، آب انار و آبغوره میباشد. این نوشیدنیها میتوانند بین وعدههای غذایی یا همراه غذا مصرف شوند.
- میوه زیتون و روغن آن هم کلسترول را کاهش میدهند. مصرف برخی از روغنها نیز HDL (کلسترول خوب) را بالا و LDL (کلسترول بد) را پایین میآورد مانند روغن بادامزمینی، هسته انگور، کنجد، ماهی و کتان. این روغنها کلسترول و تریگلیسرید خون را هم پایین میآورند.
- کاسنی (Chicore): به نام عربی آن الهندبا است در حدیثی از حضرت محمد آمده است : برگی از کاسنی نیست مگر قطره ای از بهشت بر آن باشد. کاسنی تقویت کننده معده، ضد درد و ضد تب است و در درد چشم، بیماریهای کبدی، یرقان، قولنج نارسای کلیوی و در بیماریهای اعصاب از آن استفاده میشود. کاسنی طبیعت سرد دارد.
- فلفل سیاه: فلفل سیاه به دلیل داشتن ماده «پپرین» که موجب طعم تند فلفل میشود، تشکیل سلولهای جدید چربی را متوقف میکند و خاصیت ضد چربی دارد. تحقیقات گذشته نشان میدهد که فلفل سیاه علاوه برداشتن مزیتهای بسیار بر سلامتی، میزان چربی جریان خون را کاهش میدهد.
- عرق زیره: عرق زیره دارای طبعی گرم است، مصرف مجاز آن یك فنجان در نصف لیوان بعد از غذا میباشد. درمان به جهت كاهش كلسترول و چربی خون، میتوان از آب مقطر زیره به جای چای روزانه استفاده نمود. در درمان و تقویت اعصاب و تقویت شنوایی و كلیه نیز استفاده میشود.
تأثیر گیاهان در کاهش چربی خون یکسان نیست، تأثیر برخی از آنها بیشتر است و به دلیل خاصیتی که در کاهش کلسترول و تریگلیسرید خون دارند، برای تهیه دارو نیز استفاده میشوند.