چربی های اصلی موجود در پلاسما عبارت است از کلسترول و تری گلیسرید که به صورت متصل به پروتئین در پلاسما ( تحت عنوان لیپوپروتئین ها ) در گردش می باشند.کلسترول یک ماده چربی مانند و مومی است که در کبد و سایر سلول‌ها ساخته شده و در بعضی از انواع غذاهای خاص از جمله لبنیات، تخم مرغ و گوشت یافت می‌شود.

افزایش میزان نرمال کلسترول خون می تواند بدلیل افزایش تولید و یا نقص در پاکسازی VLDL و یا افزایش تبدیل VLDL به LDL باشد. افزایش تولید VLDL توسط کبد میتواند ناشی چاقی ، علائم دیابت ، مصرف الکل ، سندروم نفروتیک و یا ناشی از عوامل ژنتیکی باشد . هر وضعیتی که سبب افزایش میزان LDL و کلسترول خون می شود اغلب سبب افزایش سطح تری گلیسرید خون هم می شود. نقص در برداشت LDL می تواند ژنتیکی باشد. گاهی مسائل تغذیه ای هم در این افزایش چربی نقش دارند. ضمن اینکه بیماری کبد چرب غیرالکلی نیز می‌تواند باعث ابتلای فرد به سیروز کبدی، سرطان کبد و نیز نارسایی کبد شود.

افزایش 25 تا 40 میلی گرم کلسترول از حد نرمال آن می تواند ریسک ابتلا به بیماریهای عروقی قلب را بالا ببرد.

بدن برای عملکرد عادی و مناسب به میزان مناسبی کلسترول نیاز دارد. دیواره ها و غشاء سلولی بدن برای تولید هورمون، ویتامین D و اسیدهای صفراوی که به هضم چربی کمک می‌کند نیاز دارد، البته این نیاز مقدار محدودی بوده و اگر خیلی بیشتر از میزان مورد نیازتان دریافت کنید، بدنتان در خطر انواع بیماری از جمله بیماری های قلبی قرار می‌گیرد.

عوامل موثر در افزایش چربی خون

• وراثت: احتمال افزایش چربی خون بصورت ژنتیکی در بعضی از نژادها وخانواده ها بیشتر است.
• عادات غذایی نادرست: عدم استفاده از گروههای مختلف غذایی به مقدار مناسب و متعادل.
• عدم تحرک: کم تحرکی منجر به ذخیره انرژی در بدن بصورت چربی شده، در نهایت منجر به چاقی می شود.
• افزایش مصرف چربی در رژیم غذایی: بخصوص در افرادپرخور و کم تحرک.
• بیماریهای دیگر: مانند دیابت یا کم کاری تیروئید.

علایم چربی خون بالا چیست؟

به نظر می رسد که عمده علایم چربی خون ناشی از دو عامل است؛ یکی سنگین و غلیظ شدن خون که باعث کندی حرکت آن در عروق می شود ولذا باعث اختلال خونرسانی و کمبود نسبی اکسیژن در بافتها خواهد شد و دیگری، افزایش حرارت بدن در اثر افزایش صفرا. این علایم به طور خلاصه عبارتند از:

• احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در بد.
• خواب آلودگی
• سوزش و احساس افزایش حرارت نقاط مختلف بدن به خصوص کف پا که معمولاً در شب تشدید می شود و از علائم چربی خون است.
• دردهای نسبتاً مقاوم به درمان در ناحیه ساق و کف پا(و گاهی هم در سایر نواحی بدن) از نشانه های چربی خون بالا بشمار می‌آید.
• سردردهایی که معمولاً به صورت سنگینی سر خودنمایی می کند
• خشکی و یا تلخی دهان
• سرگیجه و گاهی وزوزگوش
• سردرد، سرگیجه، سنگینی، خواب آلودگی، طپش قلب و علایمی از این دست، پس از مصرف غذاهای چرب؛ و این علایم با مصرف موادی مثل آبغوره، آبلیمو یا سرکه تسکین میابد.
• افزایش تعریق بدن از دیگر علایم چربی خون بالا محسوب می شود.
• ورم و پف کردن صورت

علائم ذکر شده در بالا ناشی از سنگین و غلیظ شدن خون در اثر افزایش چربی خون است که باعث کندی حرکت خون در عروق می‌شود و لذا باعث اختلال خون‌رسانی و کمبود نسبی اکسیژن در بافت‌ها خواهد شد و دیگری افزایش حرارت بدن در اثر افزایش صفرا است.

عوارض

افزایش چربی خون همراه با بیماری‌هایی مانند کم کاری تیروئید، بعضی از بیماری‌های کبدی و کلیوی، بیماری‌های قند (دیابت)، نارسایی مزمن کلیه، چاقی، بعضی از عفونت‌ها، اعتیاد به الکل، ایدز و… دیده می‌شود. افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگ‌ها، تنگی آن‌ها را به دنبال دارد و به همین دلیل باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی، درد قفسه سینه و گرفتگی عروق می‌شود.

در اشخاصی که غلظت تری گلیسیرید آنها بالاست و در عین حال ناهنجاریهای کلسترول هم دارند (پایین بودن بیش از حد کلسترول خوب ۲HDL-‌ و یا بالا بودن بیش از حد کلسترول بد LDLچنین اشخاصی با خطر سکته قلبی زودرس و تصلب شرائین زودرس رو به رو هستند.

تحقیقات جدید نشان داده‌اند که بالا بودن بیش از حد تری گلیسیرید بالا می‌تواند علامت خطری باشد مبنی بر اینکه فرد به زودی دچار تصلب شرائین و گرفتگی رگهایی که خون را به قلب می‌رسانند) خواهند شد.

به بیماری بالا‌ بودن بیش از حد تریگلیسیرید (Hypertriglyceridemia)‌ گفته می‌شود.تری گلیسیرید بالا مثل بالا‌ بودن کلسترول باعث تنگ شدن عروق خون می‌شود و باعث ناهنجاریهایی مثل سکته قلبی زودرس می‌شود.

راههای کنترل و کاهش چربی خون

اقدامات درمانی بسیاری جهت پیشگیری و درمان چربی خون بالا وجود دارد. یکی از موثرترین روش های درمانی چربی خون, داشتن سبک زندگی سالم است. بنابراین این بیماری به راحتی قابل درمان است و در صورتی که چربی خون کنترل شود, از بروز بسیاری از بیماری های دیگر جلوگیری می کند. اقدامات درمانی تجویز شده به منظور کاهش چربی خون, شامل اقدامات درمانی خانگی و اقدامات دارویی و مصرف قرص ضد چربی خون می باشد که در مورد هر یک از آن ها در ادامه توضیح می دهیم.

رعايت نکات زير به همه بيماران دچار افزايش چربي خون توصيه مي شود. بهتر است بدانيم افراد سالم نيز با رعايت اين نکات از احتمال هيپرليپيدمي تا حد زيادي مصون خواهند بود و همه افراد خانواده مي توانند از رژيم غذايي ضد افزايش چربي خون سود ببرند:

• انجام ورزش به صورت منظم، حداقل هفته اي سه روز، در کنترل وزن و متعادل نگه داشتن چربي ها خون اثر واضحي دارد. بهترين ورزش پياده روي ، دوچرخه سواري و شنا است.
• وزن ايده آل حفظ شود و در صورت وجود چاقي، کاهش وزن اکيدا توصيه مي شود.
• از مصرف الکل و سيگار به شدي پرهيز شود.
• توصيه مي شود از رژيم غذايي حاوي کم ترين ميزان چربي استفاده شود. به خصوص بايد از مواد غذايي حاوي کلسترول و چربي هاي اشباع شده پرهيز نمود. از شير و فرآورده هاي لبني کم چرب و يا بدون چرب استفاده شود . از مصرف کره و خامه خودداري شود. هر گونه چربي گوشت قرمز و همچنين پوست مرغ قبل از پخت جدا شده و دور ريخته شود. از تخم مرغ به صورت محدود استفاده شود. حتي الامکان از سرخ کردن مواد غذايي خودداري شده و مواد غذايي به صورت آب پز و کبابي ، تنوري ( فر) تهيه شود.

نسخه هائي جهت كاهش چربي خون

• پياده روي تند و كوه پيمائي
• عرق زيره - پودر زيره
• آب غوره
• شويد -  تخم شويد
• سالاد غني شده با سركه سيب . كاهو . گوجه فرنگي . جوانه گندم . نخود فرنگي . خيار با پوست و زيره سياه
• مصرف عرقيات گياهي شويد . كاسني . آويشن . مرزه . زيره . خارشتر
• مصرف سماق با غذا
• چاي سبز با دارچين يا زنجبيل
• مصرف زرشگ . آب زرشگ – عناب